شرکت‌ها در همه جای دنیا در حال تحقیق هستند تا بدانند که چگونه فناوری زنجیره بلوکی یا بلاکچین (blockchain) را با شیوه‌های کسب و کار خود یکپارچه کنند. مشکل اصلی کسب و کار البته کمبود اطلاعات برای رسیدن به این هدف است. بسیاری این ترس را دارند که هزینه اجرای بلاکچین بسیار بالا خواهد بود یا با مشکلاتی بیش از حد انتظار روبرو شوند. این نگرانی‌ها قابل درک هستند. پیاده‌سازی بلاکچین نباید برای همه کسب و کارها گران تمام شود یا باعث لطمه به آن شرکت شود. فناوری بلاکچین، وعده‌ای انقلابی بسیاری از فرآیندهای مبادلاتی است که بخش عمده‌ای از اقتصاد جهانی را تأمین می‌کند.
براساس یک مقاله منتشر شده در مجله IDC، بیت کوین برآورد کرده است که هزینه‌های مصرف شده جهانی در راه‌حل‌های بلاکچین تا سال ۲۰۲۱ به ۹.۲ میلیارد دلار برسد. اگر این درست باشد، گزارش‌های آنها نشان می‌دهد که این میزان، رشد سالیانه‌ای برابر ۸۱.۲ درصد دارد. در این مقاله قصد داریم جزئیات بیشتری در مورد نحوه ادغام فناوری بلاکچین در پروژه‌ها مطرح و مزایای آن را بررسی کنیم. همچنین نمونه‌هایی از پلتفرم‌های فعلی بلاکچین و کسب و کارهایی را ذکر می‌کنیم که در حال حاضر روند درست پیاده‌سازی این فناوری را در پیش گرفته‌اند.
مفهوم بلاکچین
قبل از صحبت در مورد راه‌های بکارگیری بلاکچین، باید نحوه کار این فناوری را بدانیم. یک زنجیره دیجیتالی را تصور کنید که تماماً از بلوک‌ها تشکیل شده است. هر زمان که کسی بخواهد یک تراکنش انجام دهد، انگار که یک بلوک ساخته و می‌خواهد این بلوک به سایر بلوک‌ها متصل کند و بنابراین حلقه‌ای دیگر به زنجیره بلوکی اضافه می‌شود.
هنگامی که یک بلوک جدید ایجاد می‌شود، آن را به انتهای زنجیره اضافه می‌کنند و این بلوک دیگر قابل جدا شدن نیست و زنجیره پاره نمی‌شود. برخلاف بیشتر روش‌هایی که داده‌ها در آن نوشته می‌شوند، در اینجا از ابتدای ایجاد زنجیره تا به حال هر تراکنشی که انجام شده باشد قابل رویت است. برای مثال اگر من یک پردازشگر متن داشتم که همانند بلاکچین عمل می‌کرد، هر تغییری که در این مقاله داده می‌شد قابل پیگیری بود؛ به این معنی که هر کسی میتوانست ببیند که از ابتدا تا انتهای مقاله چه چیزهایی نوشته شده است.
اجازه دهید نگاهی نیز به مزایای بلاکچین داشته باشیم. موضوع هیجان‌انگیز در مورد این فناوری این است که نیازی به هیچ گونه کنترل متمرکز نیست، بلکه به عنوان یک شبکه نظیر به نظیر عمل می‌کند که کسی آن را کنترل نمی‌کند. هر شرکت‌کننده در شبکه به عنوان یک گره شناخته می‌شود و هر گره دارای کنترل یکسانی بر این مجموعه است.
هر زمان که یک تراکنش در بلاکچین ایجاد می‌شود، تمام گره‌های شرکت‌کننده باید تراکنش را تأیید کنند. از آنجا که هر گره یک رکورد از بلاکچین دارد (یعنی اطلاعات کلی زنجیره را ثبت کرده است)، ویژگی‌هایی نظیر امنیت و شفافیت در مقایسه با سیستم‌های رایج، بهبود یافته است. بنابراین اینکه بلاکچین به یک نهاد کنترل خاص وابسته نیست و اینکه گره‌های مختلف، اطلاعات پایگاه داده را نگه می‌دارند، بسیار با اهمیت است. بعلاوه فناوری بلاکچین می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، افزایش امنیت، اطمینان از امنیت بیشتر اطلاعات ، ایجاد اعتماد بین شرکت‌ها و مشتریان و به خودکارسازی فرایندهایی که امروزه توسط نیروی انسانی انجام می‌شود، کمک کند.
چگونگی پیاده‌سازی فناوری بلاکچین
معروف‌ترین استفاده از فناوری بلاکچین در ارز دیجیتالی یا همان رمزنگاری ارزی (cryptocurrency) است. در واقع، بلاکچین توسط ساتوشی ناکوموتو افسانه‌ای اختراع شده بود که اجازه ساختن اولین ارز دیجیتالی در جهان (بیت کویین) را داد. ساتوشی خود را با مفهوم بلاکچین برای حل مشکلی به نام «مصرف دوبرابر» مطرح کرد که این مشکل در تمام ارزهای دیجیتال وجود داشت. در تمام سیستم‌ها تا آن زمان، پول دیجیتال میتوانست تکرار شود. یعنی به لحاظ تئوری یک کوین میتوانست بیشتر از یک بار مصرف شود. با تمرکززدایی شبکه و اینکه گره‌ها در مکان‌های جغرافیایی مختلف بتوانند آن را کنترل و نگهداری کنند، بلاکچین سرانجام توانست این مشکل را حل کند.
کاربرد اول : یکپارچه‌سازی تراکنش‌های ارز دیجیتالی
فروش محصولات توسط هر برنامه یا وب‌سایت‌ها، هزینه عضویت یا هزینه اشتراک، دریافت کمک‌های مالی و یا هر گونه پرداخت دیگری که انجام می‌شود، با داشتن یک دروازه پرداخت رمزنگاری ارزی که با آن یکپارچه شده، سودمندتر است. اضافه کردن برخی از شکل‌های bitcoin API به برنامه جدید شما، نه تنها با جذب افرادی که به بیت کوین علاقه دارند باعث افزایش درآمد می‌شود، بلکه کمک خواهد کرد که شرکت شما پول کمتری برای دروازه‌های پرداخت (در مقایسه با کارت‌های بانکی) بپردازد.
از آنجا که استفاده از رمزنگاری‌های ارزی مانند بیت‌کوین اجازه تراکنش‌های بی نام و نشان را فراهم می‌کند، دولت‌ها و مدیران اجرایی همه صنایع که از سوی این ارزهای دیجیتال تهدید شده‌اند، بیت‌کوین را برای معاملات مواد مخدر و سایر استفاده‌های نامطلوب، مناسب می‌دانند. این گفته درست نیست. در برخی موارد مشتریان حتی برای کارهای قانونی نیز تمایلی به استفاده از کارت‌های اعتباری خود ندارند. بنابراین از روش‌های پرداخت با ارز دیجیتالی استفاده می‌کنند.
کاربرد دوم: قراردادهای هوشمند
استفاده از قراردادهای هوشمند که توسط سازمان‌هایی مانند Ethereum Project حمایت می‌شود، به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا به طیف گسترده‌ای از ابزارها برای بهبود پروژه‌های خود دسترسی پیدا کنند. قرارداد هوشمند اجازه می‌دهد که توافقنامه‌های قانونی لازم بین دو یا چند طرف جداگانه تدوین شود. این قراردادها سطح بالاتری از عدم شناسایی (anonymity) را پدید می‌آورند و نیاز به یک شخص سوم مانند وکیل را از بین می‌برند. معیارهای مورد انتظار در قرارداد لیست می‌شوند و هنگامی که طرفین راضی باشند، قرارداد به طور خودکار و اقدامات بدون نیاز به کنترل دستی، انجام خواهد شد.
قراردادهای هوشمند می‌تواند برای تسهیل حجم زیاد معاملات مختلف استفاده شود؛ از فرآیندهای مالی موسسات گرفته تا تحقیقات پزشکی، می‌تواند از طریق اتوماسیون و بسیار ساده انجام شود. به همین دلیل است که توسعه‌دهندگان قرارداد هوشمند، بر روی توسعه‌دهندگان بلاکچین تمرکز کرده‌اند.
نکته قابل توجه در مورد قراردادهای هوشمند این است که بیشتر کارهای دشوار انجام شده توسط شرکت Ethereum Project انجام شده است. این بدان معنی است که حتی کسب و کارهای کوچک و متوسط می‌توانند قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین را در پروژه‌های خود، بدون نیاز به استخدام تیم‌های بزرگ شروع کنند. از آنجایی که پلتفرم Ethereum اجازه می‌دهد تا قراردادهای هوشمند در پلتفرم خود اجرا شود، شرکت‌ها نیازی ندارند تا یک شبکه بلاکچین ایجاد کنند. این بدان معنی است که شرکت‌ها می‌توانند قراردادهای هوشمند خود را به محض آماده شدن راه‌اندازی کنند.
کاربرد سوم: ادغام دستگاه‌های هوشمند با اینترنت اشیا
بسیاری از شرکت‌ها در حال بررسی رابطه‌ای برای ادغام بلاکچین در پروژه‌های خود برای تأمین امنیت شبکه‌های اینترنت اشیا (IoT) هستند. بسیاری از ما از اینترنت اشیا تنها برای کنترل دستگاه‌ها با گوشی همراه استفاده می‌کنیم، مثلاً کنترل تلویزیون با گوشی. اما این ساده‌ترین استفاده اینترنت اشیا است. IoT می‌تواند برای تسهیل خانه‌های هوشمند پیچیده، انجام معاملات در زنجیره عرضه و حتی روزی برای خودکارسازی زندگی در داخل سفینه فضایی استفاده شود!
یک مثال از کاربرد بلاکچین در بانک‌ها
بانک‌ها مؤسسات پیچیده‌ای هستند. آنها قادر به ارائه خدمات به مشتریان مانند وام هستند و در عین حال، امور مالی و تجاری و سایر فعالیت‌های مشابه را نیز ارائه می‌دهند. جدا از اینکه بانک‌ها به دنبال ارز دیجیتالی خود هستند اما بر روی راه‌حل‌های بلاکچین در اینترنت اشیا نیز حساب کرده‌اند.
قراردادهای هوشمند می‌تواند برای کمک به بسیاری از فرآیندهای کلیدی و خودکار در بانک گرفته شود. برای مثال هنگامی که یک مشتری می‌خواهد با وام مسکن یک ملک را خریداری کند، می‌تواند به راحتی با بانک یک قرارداد هوشمند ببندد. از آنجا که بانک کل تاریخچه حساب مشتری را در اختیار دارد، ابتدا شرایط مشتری و واجد شرایط بودن آن را (به صورت خودکار) بررسی و سپس قرارداد ایجاد می‌شود. با پایان کار نیز قرارداد فسخ می‌شود. خودکار شدن این فرآیند‌ها هر ساله ده‌ها میلیون دلار در هزینه‌های بانک صرفه‌جویی می‌کند و همچنین خطر اشتباه و جعل را کاهش می‌دهد.
همکاری با تیم توسعه مناسب
کلید موفقیت برای اجرای یک فناوری بلاکچین در پروژه شما، داشتن تیم مناسب برای انجام این کار است. مدیران بسیاری، تنها پروژه را به تیم توسعه واگذار می‌کنند و عواقب آن را بررسی نمی‌کنند. همانطور که قبلاً گفتیم، بلاکچین یک فناوری نسبتاً جدید است که با دیگر انواع توسعه نرم‌افزار متفاوت و نیاز به مهارت‌های منحصر به فرد دارد. هر کارشناسی که در بلاکچین کار می‌کند باید با رمزنگاری، شبکه‌های نظیر به نظیر، سازمان‌های مانند Ethereum و نحوه میزبانی قراردادهای هوشمند آشنا شود.
پیشنهاد می‌شود در هر تیم، حداقل یک توسعه‌دهنده باتجربه بلاکچین داشته باشد و در کنار آن افرادی با مهارت، پرانرژی و با اشتیاق قرار گیرند. افرادی که با قراردادهای هوشمند کار می‌کند باید بتواند در Solidity کدنویسی کند، با APIها و سیستم‌عامل‌های فعلی شرکت‌های بلاکچین آشنا باشد. کار با سیستم‌عامل‌هایی مانند BigchainDB (برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری بلاکچین) و Hyperledger (پلتفرمی برای ایجاد مجوز در بلاکچین) می‌تواند به بهتر شدن توسعه‌دهندگان کمک کند.
بخش جالب دیگری در توسعه، بلاکچین مبتنی بر ابر است. شرکت‌هایی مانند IBM، آمازون و مایکروسافت در حال حاضر جایی برای توسعه بلاکچین در سیستم‌عامل‌های ابری خود، باز کرده‌اند. این سرویس با نام «بلاکچین به عنوان سرویس» یا BaaS شناخته می‌شود. این سرویس، شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان را برای ایجاد راه‌حل‌های بلاک‌چینی در کسب و کارهای خاص، کنار هم جمع می‌کند.
استفاده از این پلتفرم‌های باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان اجرای کوتاه‌تر می‌شود. پروژه‌هایی نظیر Unibright شرکت‌ها را امیدوار کرده است که نیاز به توسعه‌دهندگان حرفه‌ای نداشته باشند؛ چرا که آنها نیازی به کدنویسی ندارند. البته این را هم باید در نظر گرفت که چنین چارچوب‌هایی هنوز قادر به ارائه راه‌حل موثر برای پروژه‌های پیچیده نیستند.
سخن پایانی
اگرچه توضیح بلاکچین بسیار فراتر از یک مقاله چند صفحه‌ای است، اما سعی کردیم تا با مفاهیم اولیه و جایگاه این علم آشنا شوید. واقعیت این است که اکثر شرکت‌ها به دنبال امنیت و خودکارسازی با استفاده از بلاکچین هستند. ممکن است زمان توسعه بلاکچین و قرارگیری آن در تجارت‌ها کوتاه‌تر از حد انتظار شود و بنابراین بهتر است شرکت‌ها نگاه خود به این پروسه توسعه را تغییر دهند. در انتها باز هم تأکید می‌کنیم ایجاد یک تیم مناسب و متعادل اصل مهمی در رسیدن به بلاکچین است.
