هوش مصنوعی مولد در محیط کار: افزایش بهره‌وری به قیمت کاهش انگیزه؟
پژوهش جدیدی که روی بیش از ۳۵۰۰ نفر انجام شده است، نشان می‌دهد که هوش مصنوعی مولد (Gen AI) اگرچه می‌تواند بهره‌وری، خلاقیت و نوآوری را افزایش دهد، اما ممکن است تأثیرات روانی منفی نیز بر کارکنان داشته باشد.
بر اساس این مطالعه که در Harvard Business Review منتشر شده، افرادی که با کمک هوش مصنوعی مولد کار می‌کردند، در ابتدا عملکرد بهتری داشتند؛ اما پس از بازگشت به وظایف عادی بدون کمک هوش مصنوعی، با کاهش انگیزه و افزایش بی‌حوصلگی مواجه شدند.
کارایی بیشتر، انگیزه کمتر
نتایج این تحقیق حاکی از آن است که استفاده از هوش مصنوعی مولد کیفیت و سرعت انجام کارها را بهبود می‌بخشد.
به عنوان مثال:
گزارش‌های ارزیابی عملکرد با کمک هوش مصنوعی تحلیلی‌تر، جامع‌تر و با لحنی سازنده‌تر نوشته شدند.
ایمیل‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی گرم‌تر و انسانی‌تر بودند.
اما نکته قابل تأمل این بود که وقتی افراد دوباره به کارهای بدون کمک هوش مصنوعی بازگشتند، به طور متوسط ۱۱٪ کاهش انگیزه درونی و ۲۰٪ افزایش بی‌حوصلگی را تجربه کردند.
چرا انگیزه کاهش می‌یابد؟
یکی از دلایل اصلی این مسئله، از دست دادن حس کنترل و مالکیت بر کار است. زمانی که هوش مصنوعی بخش‌های چالش‌برانگیز و فکری کار را انجام می‌دهد، فرد ممکن است احساس کند نقش کمرنگ‌تری دارد و ارتباط عاطفی‌اش با کار کاهش می‌یابد. هرچند بازگشت به کارهای مستقل، حس کنترل را بازمی‌گرداند، اما لذت و الهام ناشی از انجام کار ممکن است کمتر شود
برای بهره‌برداری مؤثر از هوش مصنوعی مولد بدون تضعیف انگیزه کارکنان، شرکت‌ها باید ترکیب هوشمندانه‌ای از مشارکت انسان و ماشین ایجاد کنند. برخی از این راهکارها عبارتند از:
تنوع در وظایف: برنامه‌ریزی فعالیت‌های مستقل و چالش‌برانگیز پس از کار با هوش مصنوعی، برای حفظ تعادل ذهنی.
شفاف‌سازی نقش هوش مصنوعی: توضیح دقیق نحوه کمک فناوری در فرایندها، تا حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری کارکنان حفظ شود.
آموزش هدفمند: توانمندسازی کارکنان برای استفاده هوشمندانه از ابزارهای هوش مصنوعی، بدون وابستگی بیش از حد.
آینده کار: همکاری هم‌افزای انسان و هوش مصنوعی
آینده محیط کار به تعامل سازنده بین انسان و هوش مصنوعی وابسته است. اگر این رابطه به درستی مدیریت شود، می‌توان همزمان بهره‌وری و انگیزه را حفظ کرد. در غیر این صورت، خطر کاهش رضایت شغلی و خلاقیت فردی وجود دارد.
به نظر می‌رسد کلید موفقیت، نه در حذف هوش مصنوعی، بلکه در ادغام هوشمندانه آن با توانمندی‌های انسانی است.
