پژوهشگران هندی با استفاده از ریشه یک گیاه، نانوذرات نقره سازگار با محیط زیست ساخته‌اند که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد دیابتی قوی دارد و عوارض روش‌های سنتی را ندارد.
نانوذرات نقره به دلیل نسبت سطح به حجم بالا که موجب افزایش واکنش‌پذیری و کارایی بیولوژیکی آن‌ها می‌شود، جایگاه ویژه‌ای در تحقیقات علمی دارند، اما تولیدشان معمولاً انرژی‌بر است، به مواد شیمیایی سمی نیاز دارد و پسماندهای خطرناک ایجاد می‌کند.
به گزارش **آزو نانو**، گروهی از پژوهشگران دانشگاه «کرناتک» (Karnatak University) برای یافتن روشی سازگار با محیط زیست، به سراغ استفاده از توان طبیعی گیاهان رفتند. آن‌ها با بهره‌گیری از فرآیندهای فتوسنتزی و مواد شیمیایی طبیعی موجود در گیاه، توانستند یون‌های نقره را به نقره فلزی تبدیل کرده و با تثبیت ذرات حاصل، از تجمع آن‌ها جلوگیری کنند. ترکیبات کلیدی این واکنش شامل ترپنوئیدها، فلاونوئیدها، ساپونین‌ها، فنول‌ها و سایر مواد فعال گیاهی است.
این مطالعه بر روی گیاه «مارتینیا آنوآ» (Martynia annua) متمرکز بود؛ گیاهی با ترکیبات شیمیایی غنی به‌ویژه در ریشه‌ها که منبعی ارزشمند برای سنتز نانوذرات زیستی محسوب می‌شود. پژوهشگران پس از استخراج عصاره ریشه و فیلتر دقیق آن برای حفظ ترکیبات فعال، این عصاره را در شرایط کنترل‌شده با محلول نیترات نقره ترکیب کردند. تغییر رنگ محلول از زرد کمرنگ به قهوه‌ای مایل به قرمز، آغاز پدیده «تشدید پلاسمون سطحی» را نشان داد؛ ویژگی نوری خاص نانوذرات فلزی که تأییدکننده تشکیل موفق آن‌ها است.
نانوذرات تولیدشده با روش‌های مختلفی مانند طیف‌شناسی مرئی–فرابنفش، طیف‌سنجی تبدیل فوریه فروسرخ، میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف‌سنجی پراش انرژی پرتو ایکس و پراکندگی نور دینامیکی بررسی شدند. طیف‌شناسی مرئی–فرابنفش نقطه اوج در حدود ۴۲۰ نانومتر را نشان داد که تأییدکننده تشکیل نانوذرات نقره با تشدید پلاسمون سطحی است. طیف‌سنجی تبدیل فوریه فروسرخ، گروه‌های عاملی مانند هیدروکسیل و کربونیل را روی سطح ذرات شناسایی کرد که نشان‌دهنده نقش ترکیبات گیاهی در پوشش و تثبیت نانوذرات است. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی، شکل چندضلعی یا نامنظم ذرات را نشان دادند. طیف‌سنجی پراش انرژی پرتو ایکس ترکیب عنصری نانوذرات را با ۵۸.۰۸ درصد نقره و مقادیر جزئی سایر عناصر تأیید کرد. پراکندگی نور دینامیکی، قطر هیدرودینامیکی حدود ۶۴ نانومتر و توزیع یکنواخت ذرات را نشان داد.
آنالیز عصاره ریشه، حضور ترپنوئیدها را تأیید کرد که به کاهش یون‌های نقره و پایداری نانوذرات کمک می‌کنند.
آزمایش‌های بیولوژیکی نشان دادند که این نانوذرات توانایی قوی در مهار رادیکال‌های آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو دارند که برای بیماران دیابتی اهمیت دارد. همچنین، نانوذرات در مهار آنزیم آلفا آمیلاز که تجزیه کربوهیدرات‌ها را کنترل می‌کند، مؤثر بودند و می‌توانند افزایش ناگهانی قند خون پس از غذا را کاهش دهند. در آزمایش‌های سلولی، نانوذرات جذب گلوکز را افزایش دادند که نشان‌دهنده پتانسیل بهبود تنظیم قند خون در دیابت است.
نتایج پژوهش نشان می‌دهد سنتز سبز نانوذرات نقره از ریشه گیاه مارتینیا آنوآ روشی مؤثر و پایدار است که ذراتی با خواص آنتی‌اکسیدانی و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی مطلوب تولید می‌کند. این ترکیب می‌تواند به توسعه راهکارهای درمانی جدید کمک کند.
با توجه به افزایش تقاضا برای فناوری نانو سازگار با محیط‌زیست، این روش‌های مبتنی بر گیاه می‌توانند تعادل مناسبی بین تولید پایدار و مواد زیست‌پزشکی با کارایی بالا ایجاد کنند.
منبع: ایسنا
